Door: Meindert Inderwisch

Datum: 23 maart 2023

Verslaving en het brein

Diagnostische criteria volgens de DSM IV ten aanzien van afhankelijkheid van een middel

Een patroon van onaangepast gebruik van een middel dat significante beperkingen of lijden veroorzaakt zoals blijkt uit drie (of meer) van de volgende die zich op een willekeurig moment in dezelfde periode van twaalf maanden voordoen:

tolerantie zoals gedefinieerd door ten minste één van de volgende:
(a) een behoefte aan duidelijk toenemende hoeveelheden van het middel om een intoxicatie of de gewenste werking te bereiken
(b) een duidelijk verminderd effect bij voortgezet gebruik van dezelfde hoeveelheid van het middel
onthouding, zoals blijkt uit ten minste één van de volgende:
(a) het voor het middel karakteristieke onthoudingssyndroom
(b) hetzelfde (of een nauw hiermee verwant) middel wordt gebruikt om onthoudingsverschijnselen te verlichten of te vermijden.
het middel wordt vaak in grotere hoeveelheden of gedurende een langere tijd gebruikt dan het plan was
er bestaat de aanhoudende wens of er zijn weinig succesvolle pogingen om het gebruik van het middel te verminderen of in de hand te houden
een groot deel van de tijd gaat op aan activiteiten, nodig om aan het middel te komen (bijvoorbeeld verschillende artsen bezoeken of grote afstanden afleggen), het gebruik van het middel (bijvoorbeeld kettingroken), of aan het herstel van de effecten ervan
belangrijke sociale of beroepsmatige bezigheden of vrijetijdsbesteding worden opgegeven of verminderd vanwege het gebruik van het middel
het gebruik van het middel wordt gecontinueerd ondanks de wetenschap dat er een hardnekkig of terugkerend sociaal, psychisch of lichamelijk probleem is dat waarschijnlijk veroorzaakt of verergerd wordt door het middel (bijvoorbeeld actueel cocaïnegebruik ondanks het besef dat een depressie door cocaïne veroorzaakt wordt of doorgaan met het drinken van alcohol ondanks het besef dat een maagzweer verergert door het alcoholgebruik).

Effecten op de hersenen: wijziging van de hersenbanen

Wetenschappelijk bewijs toont aan dat langdurig drugsgebruik de hersenen verandert op fundamentele en duurzame manieren. Het brein dat van middelen afhankelijk is verschilt fysiologisch en chemisch van het normale brein. En de veranderingen in de neurochemie van de hersenen liggen aan de basis van de kenmerken van middelmisbruik, zoals de mate waarin men het middel steeds makkelijker verdraagt, het smachten (de zucht naar), ontwenningsverschijnselen en terugval.

Wanneer een persoon eenmaal in aanraking komt met een verslavend middel, is de progressie van de ziekte complex en wordt beïnvloedt door genetische, sociale en omgevingsfactoren.

Verslaving of afhankelijkheid blijkt zich voor te doen wanneer herhaaldelijk gebruik van een middel veranderingen aanbrengt in de ‘beloningshersenbanen’ die zorg dragen voor het reguleren van zowel overlevings- en aangename stimuli als ook gedrag. Een verslavend middel verandert dit systeem door de biologische processen kort te sluiten die resulteren in de beleving van genoegen of bevrediging. Herhaaldelijk gebruik van een verdovend middel verandert de hersenbanen hetgeen leidt tot afhankelijkheid.

Het systeem van neuronen in de hersenen wordt het ‘beloningscircuit’ genoemd. Het verslavende middel veroorzaakt fysieke veranderingen bij zekere zenuwcellen (neuronen) in de hersenen. Deze neuronen gebruiken de natuurlijke chemicaliën van het lichaam, ook wel prikkeloverdragers genoemd, om te communiceren. De veranderingen die plaatsvinden in dit communicatieproces variëren afhankelijk van het middel waaraan het individu is verslaafd.

Verslavende middelen verstoren de gangbare uitwisseling van prikkeloverdragers op talloze manieren. Verslavende middelen kunnen bijvoorbeeld:

De hersenen overspoelen met een overvloed aan prikkeloverdragers
De hersenen volledig blokkeren bij het aanmaken van prikkeloverdragers
Prikkeloverdracht voorkomen door zich te hechten aan de receptoren bij het ontvangen van de hersencellen.
Voorkomen dat de prikkeloverdragers terugkeren naar de hersencellen die ze verzenden (heropname)

Iedere interne prikkeloverdrager verhoudt zich tot een extern middel. In de aanwezigheid van deze externe invloed (in dit geval alcohol of drugs), past het brein zich aan door de natuurlijke lichamelijke voorraad van de interne prikkeloverdrager te verlagen. Als gevolg daarvan zal het lichaam steeds meer nodig hebben van het externe middel – bijvoorbeeld andere verslavende middelen om een effect te bereiken in het brein (tolerantie)

De afhankelijke persoon ontwikkelt een psychologische en/of lichamelijke behoefte ten aanzien van het middel (afhankelijkheid), die zich manifesteert door krachtige impulsen (‘cravings’: zucht, smachten). Wanneer de persoon zijn gebruik van alcohol of drugs vermindert of stopt, zal hij zeer waarschijnlijk lichamelijke en/of emotionele gevoelens van ongenoegen ervaren (ontwenning). Het ontwenningssyndroom kan ernstige, soms levensbedreigende vormen aannemen en wordt vaak gekarakteriseerd door

hyperactiviteit van de fysiologische functies die werden onderdrukt door het middel en/of
onderdrukking van de functies die in eerste instantie werden gestimuleerd door het middel.

Zelfs na het stoppen met het gebruik kunnen de beloningsbanen van de hersenen geconditioneerd gedrag oproepen waardoor de afhankelijke persoon opnieuw begint te gebruiken (terugval). Dit kan het geval zijn wanneer een omgevingsfactor – zoals stress of iets dat herinnert (trigger) aan het verleden van de persoon als gebruiker – sterke gevoelens van zucht of smachten in gang zet.

De rol van dopamine

Dopamine is een van de belangrijkste prikkeloverdragers wanneer het gaat over afhankelijkheid van een middel.
Alle toonaangevende middelen die worden misbruikt, zoals alcohol, psychostimuli (zoals cocaïne en methamphetamine), nicotine en opiaten, zorgen ervoor dat het niveau van de dopamine stijgt. De overtollige dopamine die wordt geproduceerd geeft aanleiding tot krachtige genotgevoelens hoewel deze overtollige dopamine niveaus ook een langdurige tol eisen van de chemie van het lichaam en afhankelijkheid van middelen in de hand werken.

Het brein raakt afhankelijk van de aanwezigheid van de verslavende substantie om het dopamine-niveau stabiel te houden en de hersenen normaal te laten functioneren. Bij afwezigheid van de overtollige dopamine waarin de verdovende middelen voorzien, voelt de persoon die afhankelijk is van een middel zich aanzienlijk minder prettig en ervaart symptomen van zware vermoeidheid, depressie en ontwenning. Vanuit de optiek van de verslaafde lijkt het zo te zijn dat de enige manier om hierin opluchting te ervaren leidt tot het innemen van toenemende hoeveelheden van het middel dat wordt misbruikt en daarmee wordt de afhankelijkheid opnieuw bekrachtigd.

Alcoholverslaving

Alcoholafhankelijkheid is een hersenziekte

Alcoholisme of alcoholafhankelijkheid is een ziekte die het gevolg is van chemische veranderingen in je hersenen die worden veroorzaakt door herhaaldelijk drinken. Zoals bij elke ziekte hebben de patiënten die hieraan lijden de verantwoordelijkheid om zich te laten behandelen, de instructies van de arts te volgen en gedragingen en activiteiten te vermijden die hun toestand zullen verergeren of compliceren.

Veel mensen zijn verbaasd wanneer ze erachter komen dat alcohol een stof is die werkt als een depressivum. Dit depressivum (alcohol) vertraagt de hersenfuncties. De ‘high’ tijdens het drinken is slechts tijdelijk, maar het effect van alcoholmisbruik op de lange termijn is dat het een permanente status van onderbeleving genereert. Het gaat hierbij niet alleen om somberheid, maar er zijn ook lichamelijke veranderingen in je brein die leiden tot beperkt functioneren, geheugenverlies en aanvallen van neerslachtigheid.

SPECT-beelden van de onderkant (links), voorkant (midden) en rechterkant (rechts) van een achtendertigjarige man die al 17 jaar alcoholist is. Paarsachtige gebieden staan voor verminderde hersenfuncties en kraters vertegenwoordigen gebieden waar signaalschade is opgelopen. SPECT staat voor ‘Single Proton Computed Tomography’ hetgeen zoiets wil zeggen als: gedetailleerde röntgenopnamen van een afgezonderd proton door middel van computertechnologie, een vorm van medisch diagnostisch weergeven waarbij een beeld wordt geschetst van de breinfunctie.

Deze veranderingen produceren de vier hoofdsymptomen van alcoholafhankelijkheid

controleverlies: het onvermogen om het drinken te beperken op een bepaalde gelegenheid
craving: een sterke behoefte om te drinken
tolerantie: grotere hoeveelheden alcohol drinken voor hetzelfde effect
lichamelijke afhankelijkheid: ontwennings symptomen zoals misselijkheid, transpireren, beven en angst wanneer alcoholgebruik wordt beëindigd na een periode van zwaar drankgebruik.

Hoe alcohol je gezondheid kan schaden

Alcohol schaadt je hele lichaam, niet alleen de hersenen. Wanneer je drinkt wordt alcohol geabsorbeerd vanuit je maag en spijsverteringskanaal tot in je bloedstroom alwaar het verzonden wordt naar het brein, je zenuwstelsel en interne organen zoals de lever en nieren. Op de lange termijn zal misbruik zijn invloed laten gelden t.a.v. je hersenen (neurologische veranderingen), lichaam (ondervoeding en orgaanbeschadiging) en zal naar alle waarschijnlijkheid je psychosociale welzijn uiteindelijk ernstig beïnvloeden.

Alcoholmisbruik en uw hersenen

Voortdurend alcoholmisbruik verandert de balans van chemicaliën in uw bloed waardoor uw stemming, energieniveau en gedrag worden beïnvloed. Stoppen wordt moeilijker doordat de chemie van de hersenen zich aanpast aan de aanwezigheid van alcohol en ontwenningsverschijnselen worden opgeroepen wanneer het gebruik wordt verminderd of gestopt. Het naar buiten treden van de ontwenningsverschijnselen genereert een sterke behoefte aan alcoholgebruik. Zelfs de gedachte aan alcohol kan een intense behoefte tot drinken in gang zetten. Men ontwikkelt een hogere tolerantie voor alcohol, gedeeltelijk vanwege de aanpassing in de hersenen, maar ook omdat de lever alcohol sneller verwerkt.

Alcoholafhankelijkheid wordt geassocieerd met veranderingen in de functies van de hersenen (neurologische veranderingen) die kunnen resulteren in beperkt beoordelingsvermogen, geheugenverlies en afname van leervermogen. Deze veranderingen kunnen aanhouden tot na de periode van gebruik. In extreme gevallen kan alcoholafhankelijkheid zo ernstig worden dat potentieel fatale ontwenningsverschijnselen kunnen worden veroorzaakt die mogelijkerwijs leiden tot aanvallen (epilepsie).

Alcoholmisbruik en uw lichaam

Alcoholmisbruik beïnvloedt uw lichaam onmiddellijk vanwege de invloed die het heeft op interne organen zoals de lever. U kunt, om een gangbare term uit de medische professie te gebruiken, een getalenteerde lever ontwikkelen – een lever die zeer bedreven is geraakt in het produceren van enzymen die nodig zijn om alcohol af te breken. Bij voortdurend gebruik vult de lever zich met vet. De gewone levercellen sterven af en worden vervangen door vezelig weefsel. Op dat punt aangekomen wordt de lever kleiner en verliest zijn vermogen om het bloed van giftige stoffen te ontdoen. Uiteindelijk kan de lever geheel ophouden te functioneren hetgeen een toestand creëert die meestal fatale gevolgen heeft.

Alcoholafhankelijkheid kan ook op indirecte wijze uw gezondheid beïnvloeden vanwege slechte eetgewoonten. Zwaar drinken hindert het vermogen van het lichaam om cruciale voedingsstoffen uit het dieet te absorberen zodat het lichaam ontvankelijker wordt voor infecties. Vitaminetekorten kunnen uiteindelijk leiden tot ondervoeding.

Alcoholmisbruik en uw leven

Alcoholisme is een lichamelijke afhankelijkheid maar de effecten kunnen zich verspreiden over alle aspecten van het leven (psychosociaal welzijn). Terwijl de afhankelijkheid toeneemt, kunt u zich gaan terugtrekken ten aanzien van uw vriendenkring, familie, collega’s en gemeenschap. Uw leven kan meer en meer toegespitst worden op het drinken terwijl activiteiten waarbij drinken niet mogelijk is, verloren dreigen te gaan. Op een zeker moment kunt u erachter komen dat u dingen bent gaan doen die u nooit voor mogelijk had gehouden, zoals drinken in het geheim.

Behandeling voor Alcoholafhankelijkheid

Traditionele behandelprogramma’s beschouwen alcoholafhankelijkheid als een gedragsstoornis. Verscheidene vormen van therapie worden ingezet. Veel mensen die deze programma’s volgen nemen deel aan zelfhulpgroepen zoals de Anonieme Alcoholisten. Deze behandelingen hebben veel mensen geholpen en hen aangesproken in hun behoefte aan steun en begrip terwijl ze het zware werk verrichten om nuchter te blijven en de wederopbouw van hun bestaan vorm te geven.

Omdat alcoholafhankelijkheid nu wordt erkend als een lichamelijke ziekte, geloven veel wetenschappers en mensen uit de gezondheidszorg dat effectieve medische behandeling een ontbrekende component is geweest bij de traditionele behandelingsprogramma’s. De ‘Tavad’ behandelingsprotocollen vertegenwoordigen een innovatieve benadering ten aanzien van het beheren en controleren van verslaving, ontworpen om de lichamelijke, voedings- en psychosociale aspecten van de ziekte aan te pakken. ‘Tavad’ behandelingsprotocollen kunnen een aanvulling zijn op traditionele behandelprogramma’s of kunnen dienen als primaire behandeling, afhankelijk van de behoeften en voorkeuren van de patiënt.

Cocaïneverslaving

Cocaïneafhankelijkheid is een hersenziekte

Cocaïneafhankelijkheid is een ziekte die het gevolg is van chemische veranderingen in het brein, veroorzaakt door voortdurend cocaïnemisbruik. Hoewel cocaïne een stimulerend middel is, vermindert chronisch cocaïnegebruik je hersenfuncties. De verandering wordt veroorzaakt door de ontregeling van je hersenchemie.

Links naast de foto’s PET scans tonen hogere activiteitsniveaus bij een normaal persoon (links) dan bij een cocaïneverslaafde (rechts). Hersenactiviteit werd gemeten door middel van de graad van glucoseverbruik. Rode kleuren geven hogere gradaties aan, terwijl blauw de laagste indicatie is. PET staat voor Positron Emission Tomography (gedetailleerde röntgenopnamen van de uitzending van positronen). A medisch plaatje, bijgevolg.

Onder de foto’s: Deze veranderingen produceren de vier belangrijkste symptomen van cocaïneafhankelijkheid.

controleverlies: het onvermogen om het cocaïnegebruik te verminderen.
Craving: een sterke behoefte om cocaïne te gebruiken.
Tolerantie: grotere hoeveelheden zijn vereist om hetzelfde effect te bereiken.
Lichamelijke afhankelijkheid: ontwenningsverschijnselen zoals beven, snel geïrriteerd zijn, angsten, of intens smachten wanneer men stopt met het regelmatig nemen van cocaïne.

Hoe cocaïne je gezondheid kan beïnvloeden

Cocaïne beïnvloedt je hele lichaam en niet alleen je brein. Wanneer je cocaïne gebruikt, wordt het middel snel opgenomen in je bloedstroom waar het wordt verzonden naar je hersenen, je zenuwstelsel en interne organen zoals de lever en de nieren. Op de lange duur zal cocaïnemisbruik zijn effect hebben op het brein (neurologische veranderingen), je lichaam (voedingstekorten en orgaanbeschadiging) en zal uiteindelijk je bestaan ernstig beïnvloeden (psychosociaal welzijn).

Cocaïnemisbruik en de hersenen

Cocaïne is een krachtig stimulerend middel dat werkt op het centrale zenuwstelsel en het niveau van de hoeveelheid dopamine (een chemische stof die door het brein wordt geproduceerd en wordt geassocieerd met genot en beweging) opjaagt. Voortdurend cocaïnegebruik verandert de balans van chemische stoffen in het brein en beïnvloedt de stemming, energieniveau en gedrag. Ermee stoppen wordt moeilijker naarmate de chemie van het brein zich aanpast aan de aanwezigheid van cocaïne en zal ontwenningssymptomen veroorzaken wanneer het gebruik wordt gestopt of verminderd. Het ontstaan van ontwenningsverschijnselen veroorzaakt vaak ‘cravings’(zucht, smachten) naar cocaïne. Zelfs het denken aan cocaïne kan een intense drang om te gebruiken veroorzaken. Men ontwikkelt een hogere tolerantie, gedeeltelijk vanwege de aanpassing van de hersenen, maar ook omdat de lever de cocaïne sneller verwerkt.

Op de lange termijn zal cocaïne schade toebrengen aan de hersencircuits, hetgeen leidt tot verminderde geheugencapaciteit en het afgenomen vermogen om te leren. In extreme gevallen kan cocaïneafhankelijkheid zo ernstig worden dat het potentieel levensgevaarlijke aanvallen (epilepsie) teweeg kan brengen.

Cocaïnemisbruik en je lichaam

Het gebruik van cocaïne of ‘crack’ kan hoge bloeddruk veroorzaken, verwijde pupillen, toegenomen lichaamstemperatuur en hartslag, pijn in de ingewanden en misselijkheid. Bij hoge doseringen of ontvankelijke gebruikers kan het potentieel dodelijke complicaties zoals hartritmestoornissen, hartaanvallen, ademhalingsstilstand, beroertes en epileptische aanvallen veroorzaken. Het risico van afhankelijkheid en ernstige symptomen zijn mede afhankelijk van de manier waarop de gebruiker het middel tot zich neemt – snuiven, roken of injecteren. Hoe sneller de cocaïne in de bloedbaan terechtkomt, hoe hoger het risico.

Cocaïnemisbruik kan ook de gezondheid beïnvloeden vanwege een veranderd eetpatroon. Cocaïne onderdrukt de eetlust door directe biochemische effecten en chronisch gebruik eet men minder, wordt het dieet onevenwichtig en ontbreekt het aan voedingswaarde.

Cocaïnemisbruik en uw leven

Cocaïneafhankelijkheid is een lichamelijke ziekte, maar de effecten daarvan kunnen zich over ieder aspect van uw leven verspreiden. Met het toenemen van de afhankelijkheid, trekt u zich meer terug ten aanzien van vrienden, familie, collega’s en de gemeenschap. Uw leven wordt meer en meer georganiseerd rondom het gebruiken van cocaïne en activiteiten waarbij gebruik onmogelijk is zullen worden gestaakt. U zult dingen doen die u nooit van uzelf had verwacht, zoals het kopen van drugs in gevaarlijke situaties.

Behandeling voor cocaïneafhankelijkheid

Omdat alcoholafhankelijkheid nu wordt erkend als een lichamelijke ziekte, geloven veel wetenschappers en mensen uit de gezondheidszorg dat effectieve medische behandeling een ontbrekende component is geweest bij de traditionele behandelingsprogramma’s. De ‘Tavad’ behandelingsprotocollen vertegenwoordigen een innovatieve benadering ten aanzien van het beheren en controleren van verslaving, ontworpen om de lichamelijke, voedings- en psychosociale aspecten van de ziekte aan te pakken. ‘Tavad’ behandelingsprotocollen kunnen een aanvulling zijn op traditionele behandelprogramma’s of kunnen dienen als primaire behandeling, afhankelijk van de behoeften en voorkeuren van de patiënt.

Behandeling volgens het ‘Tavad’ Protocol

Deze beproefde ontwenningskuur heeft als uitgangspunt dat verslaving in de eerste plaats een ziekte van het lichaam is.
Door het gebruik van alcohol, cocaïne, methamphetamine, benzodiazepines en opiaten raken bepaalde gebieden in de hersenen dermate ontregeld dat er een stoornis ontstaat in o.a. het limbisch systeem. Deze stoornis ontregelt de productie van, met name, de gelukshormonen. Daarnaast creëert de verslaving extra receptoren die de zucht (craving) doen toenemen.

Vanwege de verstoorde hersenfunctie, dode neuronen en het toegenomen aantal receptoren die ontvankelijk zijn voor de stof waaraan de patiënt verslaafd is, wordt het een uiterst moeilijke onderneming de verslaving het hoofd te bieden op basis van wilskracht en therapie. De slagingskans van de traditionele ontwenningsmethoden ligt beduidend lager dan die van het ‘Tavad’ protocol.
Bij laatstgenoemde behandeling wordt een stof intraveneus toegediend die de hersenen in staat stelt terug te keren naar de toestand van voor de verslaving. Een re-set als het ware. Dezelfde stof fungeert tevens als een verzegeling van de reeds eerder genoemde receptoren. Door deze af te sluiten, wordt de fysieke verslaving onmiddellijk beëindigd. Er is geen zucht meer naar het middel, de beschadigde gebieden in de hersenen herstellen zich en er ontstaat eindelijk ruimte om via psychotherapie daadwerkelijk af te rekenen met de diepere psychische oorzaken van de verslaving. Psychotherapie haalt doorgaans niet veel uit bij mensen die de hele dag bezig zijn met het arrangeren van de middelen en omstandigheden om te kunnen gebruiken. Het uitbannen van de zucht (craving) is hoofdzaak

Na de behandeling in de kliniek, krijgt de patiënt Neurontin (gabapentine, een anti-epilepticum) voorgeschreven. Dit middel is niet verslavend en zorgt ervoor dat de hersenen niet worden blootgesteld aan extreme prikkels die optreden bij stress en associatieve patronen ten aanzien van de verslaving.
Neurontin is een onderhoudsmiddel dat de verslaafde in staat stelt om op kalme wijze zijn fysieke systeem te laten recupereren.

De behandeling die een verslaafde nodig heeft is er een die de fysieke verslaving opheft.
De nazorg bestaat uit individuele psychotherapie. Daarnaast zijn wekelijkse bezoeken aan AA-bijeenkomsten een ‘must’ en dient de patiënt medicijntrouw te zijn .

‘Tavad’ Behandeling

‘Tavad’ richt zich op de biologie van de verslavingMedisch onderzoek heeft uitgewezen dat verslaving een ziekte is die verbonden is aan biochemische veranderingen in de hersenen. Deze veranderingen in de chemie van het brein spelen een doorslaggevende rol in de lichamelijke symptomen van middelafhankelijkheid, zucht en ontwenningsverschijnselen inbegrepen.

Wat biedt ‘Tavad’: een innovatief behandelingsprotocol dat is ontworpen om zich te richten op de schadelijke omzettingen die plaats vinden in de chemie van het brein vanwege alcohol-, cocaïne- en metamphetamine-afhankelijkheid.
.
De ‘Tavad’ behandeling vindt doorgaans plaats in een poliklinische setting en vereist doorgaans slechts 2 tot 3 bezoekjes. Daarna krijgt de patiënt voor een maand (niet-verslavende) medicatie mee ter ondersteuning. En uiteraard is er een doorlopende professionele therapeutische ondersteuning.

De ‘Tavad’ BehandelingHet ‘Tavad’ behandelingsprotocol omvat:

1. De eerste behandeling houdt onder meer in dat de patiënt zowel voorgeschreven medicatie als voedingssupplementen krijgt toegediend binnen een medisch gecontroleerde omgeving.
2. De patiënt krijgt voor een maand medicatie en voedingssupplementen mee.
3. Professionele counseling ter opvolging van de aanvankelijke behandeling waarbij individuele- en/of groepstherapie een belangrijk onderdeel vormen.

Er zijn twee ‘Tavad’ behandelingsprotocollen:

‘Tavad’ voor alcoholafhankelijkheid
‘Tavad’ voor stimulatorenafhankelijkheid (cocaïne en metamphetamine)

Het doorbreken van de afhankelijkheidscyclus

Drugsgebruik Hunkering, zucht, smachten

Herhaaldelijk drugsgebruik veroorzaakt hersenaanpassingen die leiden tot zucht, hetgeen vervolgens weer leidt tot drugsgebruik. ‘Tavad’ is een medische behandeling die er op is gericht om de zucht terug te dringen of op te heffen en een aantal hersenaanpassingen ongedaan te maken zodat onthouding vergemakkelijkt wordt.

‘Tavad’ is niet voor iedereen. De arts die de behandeling toedient, beoordeelt of de patiënt geschikt is om deze te ondergaan. Opiatenverslaving of benzodiazepine-afhankelijkheid vereist een complexer traject, maar is zeker niet onmogelijk te behandelen.

De behandeling is niet geschikt voor zwangere of zogende vrouwen.

‘Tavad’ wordt niet toegepast bij patiënten onder de achttien jaar (hier zijn uitzonderingen inmiddels mogelijk).

Andere voorgeschreven beperkingen kunnen van toepassing zijn.