Ingrijpende veranderingen en het effect daarvan op onze psyche

Ik wil als therapeut met u werken aan het omgaan met ingrijpende wendingen in ons bestaan, zoals de Covid-19 pandemie. Het gaat om het ontwikkelen van een basishouding, een filosofie zo u wilt, m.b.t. grote ‘veranderingen’.

Waarom wachten tot je klem zit, hopeloos wordt of geen uitweg meer ziet. Vaak is het een begin maken met het oefenen van nieuw gedrag. Dat is, in therapeutische setting, niet veeleisend, maar eerder geruststellend en zelfs bevrijdend. Door expliciet een andere richting in te slaan en dat te doen op een manier die bij je past, kun je het bestaan verrijken en weer lucht ervaren.

Hieronder volgen meerdere artikelen uit tijdschriften, kranten, medische vakbladen, zowel als verslagen van televisie-interviews.

Niet om mijn mening uit te dragen, maar om aan te tonen hoe divers er wordt gedacht over het verschijnsel Covid -19. Het is niet meer dan logisch dat al deze meningen, hoe goed ook bedoeld, bijdragen aan de verwarring waaraan wij worden onderworpen. Ik wil als therapeut met u/jou werken aan het omgaan met grote wendingen in ons bestaan, zoals de Covid-19 pandemie.

Het gaat om het ontwikkelen van een basishouding, een filosofie zo u wilt, m.b.t. ingrijpende ‘veranderingen’. De meeste mensen veranderen niet of nauwelijks, omdat ze er niet toe worden gedwongen door de omstandigheden. Dat is een psychologische wet. Verandering vindt vaak pas plaats na ernstige trauma’s of andere zaken die ons het mes op de keel zetten. Het liefst – en dat is alleen maar menselijk – houden we vast aan wat we hebben, wat zekerheden biedt. Niets mis mee, totdat er een ingrijpende gebeurtenis of reeks van opeenvolgende incidenten plaats vindt die ons ‘dwingt’ tot andere gedachten. Waarom wachten tot je klem zit, hopeloos wordt of geen uitweg meer ziet. Vaak is het een begin maken met het oefenen van nieuw gedrag. Dat is, in therapeutische setting, niet veeleisend, maar eerder geruststellend en zelfs bevrijdend. Door expliciet een andere richting in te slaan en dat te doen op een manier die bij je past, kun je het bestaan verrijken, weer lucht ervaren.  Covid -19 kan leiden tot een angststoornis of depressie die absoluut te vermijden is. En beheers je eenmaal de instrumenten van verandering, dan kun je die op talloze levensgebieden toepassen. Ga in therapie en voer een zinnige dialoog die je uit de ‘gekte’ houdt die alle stress lijkt op te wekken.

Fragmenten uit Op1 vrijdag 9 oktober 2020

Covid-19, de wending?

Begin oktober 2020 maakte Nederland zich langzaam op voor een tweede vloedgolf aan covid-19 besmettingen. Iedere dag steeg het aantal gemelde infecties met duizenden en behoorden wij, in Nederland, tot de kopgroep wat deze snelle opeenvolging van besmettingen betrof.

Op vrijdag 9 oktober 2020 opende het actualiteitenprogramma ‘Op 1’ met een uitspraak van één van de gasten, de Vlaamse filosoof en hoogleraar psychiatrie Damiaan Denys: “De helft van de Nederlandse bevolking lijdt aan psychische klachten.”

In hetzelfde programma werd een Nederlandse arts die op de intensive care werkte en zelf covid-19 had opgelopen, geïnterviewd over haar ervaring met de ziekte. Ze vertelde dat ze uiteindelijk op de I.C. was opgenomen, aan de beademing was gekoppeld en in buikligging moest worden verpleegd. Op de vraag hoe ze er tegenaan keek om weer op de intensive care te gaan werken, antwoordde ze: “Ik weet niet of ik genoeg afstand kan nemen. Op dit moment is mijn primaire impuls om naast een patiënt te gaan zitten en zijn hand vast te houden. “

Damiaan Denys voegde toe: “Je hoort bij sommige verhalen over dit virus dat zich een posttraumatische stress-stoornis heeft ontwikkeld bij diverse mensen.”

Wanneer Denys wordt geïnterviewd over corona en de psychische klachten die het virus teweegbrengt, komt hij terug op zijn eerdere uitspraak dat de helft van de Nederlandse bevolking psychische klachten ervaart. Hij benadrukt dat psychiatrische patiënten ook zijn meegeteld in deze berekening. Met covid-19 als extra belasting wordt het er niet beter op: “Grosso modo kun je zeggen dat er een toename is van angsten en depressie. En verslaving”, aldus Denys.

Interviewer Sophie Hilbrand (ooit presentatrice van ‘Spuiten en slikken”) op verontruste toon: “Want?”

Denys: “Dat zijn de meest voorkomende aandoeningen. Je ziet dat mensen meer gaan drinken (alcohol), meer gaan roken.”

Sophie Hilbrand: “Ik vind het aantal zo groot, het percentage zo hoog.”

Denys: “42 % van de ondervraagde Nederlanders zegt last te hebben van psychische klachten. Dan rekenen we burn-out, stress en eenzaamheid nog niet eens mee.”

Sophie Hilbrand: “Hoe gaat het met ons nu covid-19 daar nog overheen komt? We zijn kennelijk een niet al te sterk volk.”

Denys: “Deze cijfers gelden niet alleen voor Nederland, maar voor de gehele westerse wereld. Paradoxaal genoeg leidt een toegenomen welvaart niet tot een toegenomen weerbaarheid.”

Sophie Hilbrand: “Dat virus kan dus ook een zegen zijn, want die welvaart maakt ons kwetsbaar?”

Denys: “Het gaat ons dwingen een andere levensstijl te ontwikkelen. En die andere levensstijl kan ons aansporen om meer weerbaarheid te ontwikkelen door bewuster in de werkelijkheid te leven.
Dit virus kan een kentering teweegbrengen, zoals dat ook door oorlogen kan gebeuren. Het is ongelooflijk hoe onze samenleving sinds de afgelopen acht maanden is veranderd. Hoe dat er inhakt. Hoe onze rituelen van wonen, werken en samenleven zich wijzigen. Waarschijnlijk zullen we nooit meer met het vliegtuig reizen, zal het toerisme veranderen. Mensen gaan de natuur meer opzoeken. We kijken al heel anders naar sociaal contact en lichamelijk contact. Dat heeft meer waarde gekregen, omdat het zo afwezig is. Daar zitten dus ook positieve elementen in. Er moet worden nagedacht over wat het virus aan positieve zaken naar boven brengt.”

Kanttekening Meindert: Bewuster in de werkelijkheid:

“Al eerder op deze site geciteerd: “Spirituele groei wordt alleen bewerkstelligd door een voortdurende toewijding aan de realiteit.” (Psychiater M. Scott Peck in zijn boek ‘The road less traveled, in het Nederlands vertaald als ‘De andere weg’).
Wanneer Damiaan Denys het heeft over ‘bewuster in de werkelijkheid te leven’, geeft hij aan dat we toe zijn aan spirituele groei. Nu stuit dat woord ‘spirituele’ op veel weerstand. Begrijpelijk, want er zijn veel mensen die zich zogenaamd bezighouden met spiritualiteit, maar niet aan de grondvoorwaarde van dit begrip voldoen: ‘een voortdurende toewijding aan de realiteit.’
Je begint niet met wierookstokjes branden, genezende kristallen in sieraden vervat aan je lichaam te bevestigen of ze op je nachtkastje te zetten. Het helpt ook niet om jezelf aan ontberingen te onderwerpen in de ashrams van India waar je door yoga en uithongering, keiharde vloeren en geen enkel menselijk contact zogenaamd bij ‘jezelf komt’. Spiritualiteit moet beginnen met het nieuwsgierig zijn naar wie ‘jij’ bent. Daar zijn geen instant- oplossingen voor. Het vraagt toewijding aan onze ontstaansgeschiedenis, een verhoogd bewustzijn op wat ons beweegt of juist blokkeert, wat onze pluspunten zijn (stuur brieven naar goede, intelligente vrienden en vraag hen wat zij als positief in jou ervaren) en een onderzoek naar waar wij liever geen ruchtbaarheid aan geven (onze, volgens onszelf, minder mooie kanten). Dit laatste noemt Carl Jung onze ‘schaduw’. Wij kunnen als mens niet compleet zijn wanneer we onze schaduw niet omhelzen. We komen er dan ook nooit vrij van, want wat je ontkent blijft je achtervolgen. Het nieuwsgierig zijn naar jezelf is niet egocentrisch (echt iets anders dan ‘egoïstisch’ zijn). Velen van ons zijn bang om als egoïstisch te worden aangemerkt. Zonder egoïsme echter, was onze soort al lang geleden uitgestorven. Ook dat maakt deel uit van onze werkelijkheid. Wie die negeert, wordt egoïstischer, omdat er geen dialoog over dat begrip ontstaat. Nog zoiets: we kunnen ons ‘zelf’ voor een deel leren kennen, maar vaak hebben we een ander mens nodig om met ons mee te kijken. Dat kunnen we dan ook weer andersom toepassen.

Denys zegt feitelijk dat het onze geestelijke gezondheid ten goede komt wanneer we bewuster in de werkelijkheid leven. In ‘onze’ werkelijkheid die niet een fantasie hoeft te zijn, maar eerder een gedegen onderzoek is naar het ‘ik’. U/je zult zien dat het veel interessanter en spannender is dan jezelf vermijden.
Hoe meer aandacht je aan de ander geeft, hoe verder je bij jezelf wegraakt.”

Een gesprek met Mattias Desmet
Kijk via deze link (via Google): YOLhF9fyjkk&feature

In gesprek met Ab Gietelink over ‘Taboes in de media en alternatieven voor lockdown: Via Google) https://youtu.be/iTQhgnn1gbU

HP/De Tijd 14 oktober 2020

Rutte heeft de grootst mogelijke moeite om zijn verantwoordelijkheid te nemen

Ilja Leonard Pfeijffer

Waarom? Het beste antwoord daarop kwam misschien van Stella’s broer Hij heet Federico, zoals je van een Italiaan mag verwachten, en zoals je eveneens mag verwachten van een jonge, hoogopgeleide Italiaan, werkt hij in het buitenland. Al bijna tien jaar woont hij in Nederland, waar hij verschillende posities heeft bekleed in de financiële sector.

Toen Stella en ik hem laatst, ten tijde van het bestand tussen de eerste en tweede golf, gingen opzoeken, vroeg ik hem wat hij vond van de Nederlandse cultuur. Hij dacht dat ik naar zijn oordeel vroeg over de kantoorcultuur en hij antwoordde dat dat een interessante vraag was. Wat hem het meest opviel en waaraan hij na tien jaar nog steeds moest wennen, was de platte organisatiestructuur. Nederlanders zijn volgens hem allergisch voor hiërarchie en het egalitarisme vertaalt zich op de werkvloer vooral in voortdurend overleg, dat de vorm aanneemt van talrijke, eindeloze vergaderingen. Hij had nog nooit in zijn leven zoveel vergaderd als in Nederland.

Ik citeerde het gedicht ‘Vergadering’ van Rodaan Al Galidi:

“Kijk maar naar de architectuur van Amsterdam. Alle huizen zijn even groot. Er is geen paleis dat de stad mag domineren.’

*) Waarheen gaat de Nederlander? Naar een vergadering. Waar komt hij vandaan? Van een vergadering.

*) Het huis is de vergadering van de Nederlander met zijn hond.

*) De douche is de vergadering van de Nederlander met het warme water.

*) De slaap is de vergadering van de Nederlander met zijn bed.

*) Wakker worden is de vergadering van de Nederlander met de haast.

*) De vergadering is de vergadering van de Nederlander met de vergadering.

Federico en ik waren het erover eens dat Rodaan Al Galidi een goede dichter is, die de dingen goed heeft gezien.

‘Het heeft twee kanten,’ zei hij. ‘Enerzijds is het prachtig dat iedereen in het bedrijf de gelegenheid krijgt om zijn of haar mening te ventileren. De directeur wordt niet boos als een ondergeschikte met hem van mening verschilt. Zelfs naar de stagiaire wordt geluisterd. Ik bewonder dat. Maar.’

‘Maar?’ vroeg ik.

‘Er is een maar,’ zei hij. ‘Het is niet altijd even efficiënt of effectief. Men gaat altijd tot het uiterste om een consensus te vinden, terwijl er zich soms situaties voordoen waarin het noodzakelijk is dat de leidinggevende de verantwoordelijkheid neemt en de knoop doorhakt. Nederlanders kunnen dat niet.’

De wortels van onze overlegcultuur en van onze afkeer van hiërarchie liggen in de eerste eeuw van het bestaan van onze natie, toen we een republiek waren van patriciërs en onafhankelijke gewesten. Kijk maar naar de architectuur van Amsterdam. Alle huizen zijn even groot. Er is geen paleis dat de stad mag domineren. En als de helft van het land onder de zeespiegel ligt, moet je de dijken bewaken. Daarvoor is overleg en consensus van cruciaal belang. Wat het plan ook is, het heeft alleen zin als iedereen het eens is met het plan, want één stukje onbewaakte dijk kan het werk van alle anderen nutteloos maken.

Maar dat is dus het antwoord op de vraag waarom. Dat is de reden waarom Nederland op dit moment de hoogste besmettingscijfers heeft van Europa en er maar niet in slaagt om het virus onder controle te krijgen. Een pandemie is een noodsituatie waarin het noodzakelijk is om snelle beslissingen te nemen. Maar de Nederlandse regering en de Nederlandse premier persoonlijk hebben er de grootst mogelijke moeite mee om hun verantwoordelijkheid te nemen en het land regels op te leggen. Alle besluiten gaan over tientallen schijven. Er zijn tientallen vergaderingen nodig om tot een analyse en een opschaling te komen. Zo is er de afgelopen maanden te veel tijd verloren gegaan.

Zelfs ten tijde van een noodsituatie heeft onze Nederlandse regering de neiging niet kunnen onderdrukken om naar consensus te zoeken. De premier deed liever een beroep op onze verantwoordelijk dan dat hij van hogerhand regels oplegde. Minstens twee keer, toen het ging over het al dan niet sluiten van de scholen en toen het ging over de mondkapjes, is de regering zelfs van mening veranderd onder invloed van een consensus die zich in het openbare debat begon af te tekenen.

Ik ben heel blij dat wij een regering hebben die wars is van alles wat riekt naar tirannie, maar de keerzijde is dat deze regering de noodsituatie heeft verslechterd door te weigeren haar verantwoordelijkheid te nemen.”

Kanttekening Meindert: “In het citaat van Ilja Leonard Pfeiffer, waarin hij zijn zwager aan het woord laat, staat de essentie van dit artikel: ‘Men gaat altijd tot het uiterste om een consensus te vinden, terwijl er zich soms situaties voordoen waarin het noodzakelijk is dat de leidinggevende de verantwoordelijkheid neemt en de knoop doorhakt. Nederlanders kunnen dat niet.’

Hoe zelfstandig, mondig, verwend of eigenwijs we ook zijn, we zoeken naar een moeder en een vader die ons door het onbegrijpelijke loodst. Die onze machteloosheid van ons overneemt en structureert tot iets waar we mee verder kunnen.”

Covid, de Nekslag?

DamiaanDenys: “42 % van de ondervraagde Nederlanders zegt last te hebben van psychische klachten. Dan rekenen we burn out, stress en eenzaamheid nog niet eens mee.”

Sofie Hilbrand, presentatrice: “Hoe gaat het met ons nu corona daar nog eens overheen komt. We zijn kennelijk een niet al te sterk volk.”

Denys: “Deze cijfers gelden niet alleen voor Nederland, maar voor de gehele westerse wereld. Paradoxaal genoeg leidt een toegenomen welvaart niet tot een toegenomen weerbaarheid.” (Op1, vrijdag 9 oktober, 2020)

Corona, de nekslag?

Begin oktober 2020 maakte Nederland zich langzaam op voor een tweede vloedgolf aan corona-besmettingen. Iedere dag steeg het aantal gemelde infecties met duizenden en behoorden wij, in Nederland, tot de kopgroep wat deze snelle opeenvolging van besmettingen betrof.

Op vrijdag 9 oktober 2020 opende het actualiteitenprogramma ‘Op 1’ met een uitspraak van een van de gasten, de Vlaamse filosoof en hoogleraar psychiatrie Damiaan Denys: “De helft van de Nederlandse bevolking lijdt aan psychische klachten.”

In hetzelfde programma werd een Nederlandse arts die op de intensive care werkte en zelf corona had opgelopen, geïnterviewd over haar ervaring met de ziekte. Ze vertelde dat ze uiteindelijk  op de I.C. was opgenomen, aan de beademing was gekoppeld en in buikligging moest worden verpleegd. Op de vraag hoe ze er tegenaan keek om weer op de intensive care te gaan werken, antwoordde ze: “Ik weet niet of ik genoeg afstand kan nemen. Op dit moment is mijn primaire impuls om naast een patiënt te gaan zitten en zijn hand vast te houden. “

Damiaan Denys voegde toe: “Je hoort bij sommige verhalen over dit virus dat zich een posttraumatische stress-stoornis heeft ontwikkeld bij diverse mensen.”

Wanneer Denys wordt geïnterviewd over corona en de psychische klachten die het virus teweeg brengt, komt hij terug op zijn eerdere uitspraak dat de helft van de Nederlandse bevolking psychische klachten ervaart. Hij benadrukt dat psychiatrische patiënten ook zijn meegeteld in deze berekening. Met corona als extra belasting wordt het er niet beter op: “Grosso modo kun je zeggen dat er een toename is van angsten en depressie. En verslaving”, aldus Denys.

Interviewer Sofie Hilbrand (ooit presentatrice van ‘Spuiten en slikken”) op verontruste toon: “Want?”

Denys: “Dat zijn de meest voorkomende aandoeningen. Je ziet dat mensen meer gaan drinken (alcohol), meer gaan roken.”

Sofie Hilbrand: “Ik vind het aantal zo groot, het percentage zo hoog.”

Denys: “42 % van de ondervraagde Nederlanders zegt last te hebben van psychische klachten. Dan rekenen we burn out, stress en eenzaamheid nog niet eens mee.”

Sofie Hilbrand: “Hoe gaat het met ons nu corona daar nog overheen komt? We zijn kennelijk een niet al te sterk volk.”

Denys: “Deze cijfers gelden niet alleen voor Nederland, maar voor de gehele westerse wereld. Paradoxaal genoeg leidt een toegenomen welvaart niet tot een toegenomen weerbaarheid.”

Sofie Hilbrand: “Dat virus kan dus ook een zegen zijn, want die welvaart maakt ons  kwetsbaar?”

Denys: “Het gaat ons dwingen een andere levensstijl te ontwikkelen. En die andere levensstijl kan ons aansporen om meer weerbaarheid te ontwikkelen door bewuster in de werkelijkheid te leven.
Dit virus kan een kentering teweeg brengen, zoals dat ook door oorlogen kan gebeuren. Het is ongelooflijk hoe onze samenleving sinds de afgelopen acht maanden is veranderd. Hoe dat er inhakt. Hoe onze rituelen van wonen, werken en samenleven zich wijzigen. Waarschijnlijk zullen we nooit meer met het vliegtuig reizen, zal het toerisme veranderen. Mensen gaan de natuur meer opzoeken. We kijken al heel anders naar sociaal contact en lichamelijk contact. Dat heeft meer waarde gekregen, omdat het zo afwezig is. Daar zitten dus ook positieve elementen in. Er moet worden nagedacht over wat het virus aan positieve zaken naar boven brengt.”

Bewuster in de werkelijkheid

Al eerder op deze site geciteerd: “Spirituele groei wordt alleen bewerkstelligd door een voortdurende toewijding aan de realiteit.” (psychiater M. Scott Peck in zijn boek ‘The road less traveled, in het Nederlands vertaald als ‘De andere weg’).
Wanneer Damiaan Denys het heeft over ‘bewuster in de werkelijkheid te leven’, geeft hij aan dat we toe zijn aan spirituele groei. Nu stuit dat woord ‘spirituele’ op veel weerstand. Begrijpelijk, want er zijn veel mensen die zich zogenaamd bezig houden met spiritualiteit, maar niet aan de grondvoorwaarde van dit begrip voldoen: ‘een voortdurende toewijding aan de realiteit.’
Je begint niet met wierookstokjes branden, genezende kristallen in sieraden vervat aan je lichaam te bevestigen of ze op je nachtkastje te zetten. Het helpt ook niet om jezelf aan ontberingen te onderwerpen in de ashrams van India waar je door yoga en uithongering, keiharde vloeren en geen enkel menselijk contact zogenaamd bij ‘jezelf komt’. Spiritualiteit moet beginnen met het nieuwsgierig zijn naar wie ‘jij’ bent. Daar zijn geen instant-oplossingen voor. Het vraagt toewijding aan onze ontstaansgeschiedenis, een verhoogd bewustzijn op wat ons beweegt of juist blokkeert, wat onze pluspunten zijn (stuur brieven naar goede, intelligente vrienden en vraag hen wat zij als positief in jou ervaren) en een onderzoek naar waar wij liever geen ruchtbaarheid aan geven (onze, volgens onszelf, minder mooie kanten). Dit laatste noemt Carl Jung onze ‘schaduw’. Wij kunnen als mens niet compleet zijn wanneer we onze schaduw niet omhelzen. We komen er dan ook nooit vrij van, want wat je ontkent blijft je achtervolgen. Het nieuwsgierig zijn naar jezelf is niet egocentrisch (echt iets anders dan ‘egoïstisch zijn). Velen van ons zijn bang om als egoïstisch te worden aangemerkt. Zonder egoïsme echter, was onze soort al lang geleden uitgestorven. Ook dat maakt deel uit van onze werkelijkheid. Wie die negeert, wordt egoïstischer, omdat er geen dialoog over dat begrip ontstaat. Nog zoiets: we kunnen ons ‘zelf’ voor een deel leren kennen, maar vaak hebben we een ander mens nodig om met ons mee te kijken. Dat kunnen we dan ook weer andersom toepassen.
Denys zegt feitelijk dat het onze geestelijke gezondheid ten goede komt wanneer we bewuster in de werkelijkheid leven. In ‘onze’ werkelijkheid die niet een fantasie hoeft te zijn, maar eerder een gedegen onderzoek is naar het ‘ik’. U/je zult zien dat het veel interessanter en spannender is dan jezelf vermijden.
Hoe meer aandacht je aan de ander geeft, hoe verder je bij jezelf wegraakt.