Afhankelijkheid van benzodiazepines

1 Het onthoudingsbeeld van benzodiazepinen kan individueel grote verschillen vertonen. Klachten en verschijnselen die hierbij kunnen voorkomen zijn:

Angst, slaapstoornissen, sympathische hyperactiviteit, maagdarmklachten, epileptische insulten en delirium.

De aard van de symptomen die kunnen optreden is sterk afhankelijk van de aard van het middel, dosering en duur van het gebruik. Het moment waarop deze symptomen optreden is sterk afhankelijk van de halfwaardetijd van het middel. Deze kan oplopen tot 100 uur bij middelen die een lange halfwaardetijd hebben (zoals het geval bij Diazepam).

Bij onthouding van lage doseringen is het vaak moeilijk om onderscheid te maken tussen een onthoudingssyndroom, terugkeer van de oorspronkelijke symptomen waarvoor het middel ooit was voorgeschreven of een rebound effect. De meest voorkomende verschijnselen zijn: angst, slapeloosheid, paniek, stemmingslabiliteit, neurologische symptomen zoals intolerantie voor scherp licht, halo’s rond lichten en paresthesieën. Deze klachten kunnen soms tot 2 jaar aanhouden.

Abrupt stoppen van benzodiazepinen die hoge doseringen gebruiken kan leiden tot epileptische insulten, delirium of zelfs overlijden.

1.1. Categorie 1: geneesmiddelen die gericht zijn op een veilige ontgiftings(detox)fase

Om de detoxificatie te kunnen inzetten is omzetting nodig naar equivalente dosis van een langwerkend benzodiazepine, bij voorkeur Diazepam. Een handig hulpmiddel om een equivalente dosis te berekenen is de App e-benzo (verkrijgbaar voor iPhone en iPad).

Volgens de richtlijn Detox ‘verantwoord ontgiften door ambulante of intramurale detoxificatie’ zou de dosering vervolgens met 25% per week kunnen worden afgebouwd. Echter, op basis van de hoeveelheid en duur van het gebruik kan van deze richtlijn worden afgeweken.

Op basis van de eigen klinische ervaring wordt de volgende richtlijn gehanteerd:

Hoge doseringen (equivalent van 60 – 80 mg dagdosis diazepam) kunnen in de eerste fase snel worden afgebouwd tot 40 mg zonder dat dit tot ontwenningsverschijnselen leidt;

Bij langdurig gebruik (> 3 maanden) wordt de afbouw in de tweede fase (op de helft) vertraagd uitgevoerd (met 10% per week).

1.2. Categorie 2: (genees)middelen die gericht zijn op herstel

Gezien de langzame afbouw vloeien categorie 1, 2 en 3 in elkaar over. Rationele voorschriften in deze fase richten zich met name op de behandeling van eventuele onderliggende problematiek zoals spanningsklachten, angst- en paniekstoornissen, PTSS, enz.

2. Uitvoering van de zorgverlening 2.5. Documenten 2.5.32. Formularium Rodersana (zie bijlage).

doc. nr. 32 1e versie vastgesteld op: 26-02-2016 huidige versie: 1 Datum: 26-02-2016 Pagina 21 van 26

1.3. Categorie 3: (genees)middelen die gericht zijn op voorkomen van terugval

Bronvermelding Richtlijnen psychofarmaca 2014, Parnassiagroep.